Son güncelleme: Mayıs 2020


  İskeminin en sık görülen bulgusudur.

  Genellikle ST segment çökmesinden önce ST segmentinde düzleşme ortaya çıkar. Normalde ST segmenti düz olmayıp yukarı doğru eğimlidir.

  İskemik göğüs ağrısı sırasında olan ST depresyonu, ağrı geçtikten birkaç dakika sonra kaybolabilir.

  ST segment çökmesi olmadan sadece ST segment düzleşmesinin görülmesi normal de olabilir. ST segmentindeki düzleşme her zaman miyokard iskemisi anlamına gelmez. ST segment düzleşmesine < 1mm ST segment çökmesinin eşlik etmesi de bu durumu değiştirmez.

  ST segment çökmesi yukarı-eğimli (upsloping), yatay veya aşağı-eğimli (downsloping) olabilir.



ST segment çökmesi nasıl ölçülür?

  ST segment çökmesi, QRS kompleksinin bitişi ile ST segmentinin başladığı noktadan (J noktası) ölçülür.

  Treadmil egzersiz testi (efor testi) sırasında J noktasından 80 ms sonra ölçülür.



ST segment çökmesi yapan sebepler:

  Miyokard iskemisi

  Hipokalemi

  Digoxin

  Kokain

  Sol ventrikül hipertrofisi (T dalga değişiklikleri eşlik edebilir)

  Dal blokları (T dalga değişiklikleri eşlik edebilir)

  Supraventriküler taşikardi atakları: Dar QRS kompleksli paroksismal re-entran supraventriküler taşikardilerde taşikardi atağı sırasında ortaya çıkan ST segment depresyonu ve T negatiflikleri koroner arter hastalığına işaret etmez.



Treadmil egzersiz testi sırasında ST segment çökmesi:

  Sistemik arteriyel hipertansiyonu kontrol altına alınamamış hastalarda, koroner arterler normal olsa bile egzersiz testi sırasında ST segment çökmesi görülebilir.

  Geçmişte, treadmil egzersiz testinin tanı değerini artırabilmek amacıyla ST/HR indeksinin kullanılması önerilmiştir. ST/HR indeksi, egzersiz zirvesinde gözlenen ST çökmesi farkının kalp hızında egzersiz ile indüklenen artışa bölünmesi ile elde edilir. Daha sonra yapılan bir çalışmada ST/HR indeksi ile egzersiz testinin tanı değerinin artmadığı bildirilmiştir. 814 hasta içeren başka bir çalışmada da (QUEXTA Study) benzer şekilde, ST/HR indeksi ile testin tanı değerinin artmadığı bildirilmiştir.



Referanslar:

  J Am Coll Cardiol 2009;53:982-991. (free full-text)

  Ann Intern Med 1998;128(12 Pt 1):965-974.

  Eur Heart J 1993;14:1622-8.

  Circulation 1990;82:44-50. (free full-text)

  J Am Coll Cardiol 1986;8:836-847. (free full-text)




EKG 1. Yukarıdaki EKG stabil angina pektoris hastasına ait. Son 15 gündür eforla göğüste daralma tanımlayan 52 yaşındaki
bu hastaya koroner anjiyografi yapıldı ve üç damar hastalığı nedeniyle koroner bypass ameliyatı olması önerildi.
İskemide ST segmenti çökmeden önce düzleşir.
Ancak her ST segment düzleşmesi iskemiye bağlı değildir.

Daha detaylı EKG için buraya tıklayınız



EKG 2. ST segment çökmesi.



EKG 3a. Üç damar hastası olan bu koroner arter hastasında, treadmil efor testinin ilk dakikasında ST segment çökmesi yok.

Daha detaylı EKG için buraya tıklayınız



EKG 3b. Aynı hastanın peak egzersiz safhasında D2, D3, aVF, V3, V4, V5 ve V6'da belirgin ST segment çökmesi izleniyor.

Daha detaylı EKG için buraya tıklayınız


EKG 3c. Treadmil durdurulduktan sonraki dinlenme safhasında bile ST segment çökmesi nin hala devam ediyor olması
iskeminin ciddi olduğunu düşündürür.

Daha detaylı EKG için buraya tıklayınız



EKG 4. Daha önce koroner bypass ameliyatı yapılmış olan 67 yaşındaki erkek hasta istirahatte olan göğüs ağrıları tanımlıyor.
Ağrı sırasında çekilen bu EKG'de V2-V6 arasında ST segment çökmeleri izleniyor.

Daha detaylı EKG için buraya tıklayınız



EKG 5. Koroner arterleri normal olan ve uzun süredir kontrolsüz hipertansiyonu bulunan bir hastaya ait olan yukarıdaki EKG'de
lateralde ST segment çökmeleri var. C2'de görülen derin S dalgası ile C4 ve C5'te görülen yüksek R dalgası sol ventrikül
hipertrofisini düşündürüyor. Kronik hipertansiyon hastalarında, lateralde görülen ST segment çökmeleri her zaman iskemiyi
göstermez.

Daha detaylı EKG için buraya tıklayınız



EKG 6a. Son 2 aydır tipik efor anginası tanımlayan 70 yaşındaki bu hastanın koroner anjiyografisinde sol ana koroner arter
bifürkasyonunda %99 darlık ve sağ koroner arter proksimalinde %70 darlık saptandı. C3-C6 arasında görülen belirgin ST
segment çökmeleri ne inferiyorda görülen hafif ST segment çökmeleri nin eşlik etmesi yaygın iskemiyi düşündürüyor. Ayrıca
aVR'de görülen ST yükselmesi de sol ana koroner arterde önemli darlık olabileceğini düşündürüyor.

Daha detaylı EKG için buraya tıklayınız


EKG 6b. Aynı hastada 6 saat sonra çekilen EKG'de sadece C5'te belirgin ST çökmesi görülmesi verilen medikal tedavinin etkili
olduğunu gösteriyor.

Daha detaylı EKG için buraya tıklayınız


EKG 6c. Aynı hastada ilk EKG'den 12 saat sonra, koroner bypass ameliyatına gitmeden hemen önce çekilen EKG'de C5'teki
belirgin ST segment çökmesi ne ek olarak C6'da da belirgin ST segment çökmesi eşlik ediyor. Sol ana koroner arterde ciddi
darlık görülmesi acil koroner bypass ameliyatını gerektirir.

Daha detaylı EKG için buraya tıklayınız


Resim 1a. Aynı hastanın koroner anjiyografisi: sol ana koroner arter bifürkasyo-
nunda %99 darlık var. LAD, Cx ve sol ana koroner arterin proksimali normal.


Resim 1b. Aynı hastanın koroner anjiyografisi: Sağ koroner arter proksimalinde
ciddi darlık izleniyor.



EKG 7. Unstabil angina pektoris tanısıyla yatırılan hastanın EKG'sinde ST segment çökmeleri izleniyor.
Aynı gün yapılan koroner anjiyografide LAD ve Cx'te ciddi darlıklar tespit edildi ve hastaya koroner bypass ameliyatı önerildi.

Daha detaylı EKG için buraya tıklayınız




EKG 8a. Koroner arter hastasında göğüs ağrısı sırasında ST segment çökmesi ve amplitüdü T dalgasından da yüksek olan U
dalgası görülüyor.

Daha detaylı EKG için buraya tıklayınız



EKG 8b. Aynı hastada göğüs ağrısı kaybolduktan sonraki EKG izleniyor. ST segment çökmesi ve yüksek U dalgası artık yok.

Daha detaylı EKG için buraya tıklayınız




EKG 9a. Yukarıdaki EKG 56 yaşındaki bir erkekte çarpıntı ve sol omuz ağrısı sırasında çekildi. V4-V6 arasındaki yatay
ST segment çökmeleri iskemiyi gösteriyor. Bu EKG'den hemen sonra hastaya koroner anjiyo yapıldı.

Daha detaylı EKG için buraya tıklayınız



EKG 9b. Anjiyografide Obtus marginale'de tespit edilen darlık stent ile tam açıldı.
İşlemden sonra çekilen EKG yukarıda görülüyor. ST segment çökmeleri ile beraber taşikardi de kaybolmuş.

Daha detaylı EKG için buraya tıklayınız




EKG 10. Yukarıdaki EKG 55 yaşındaki bir erkeğe ait. Göğüs ağrısı tanımlayan bu hastaya koroner anjiyografi yapıldı ve
diagonal arterinde ciddi darlık saptandı. V3-V6 arasındaki ST çökmeleri iskemiyi gösteriyor.

Daha detaylı EKG için buraya tıklayınız




EKG 11. Yukarıdaki EKG, göğüs ağrısı şikayeti olan 42 yaşındaki endişeli bir erkeğe aittir.
Sinüs taşikardisi ve YUKARI DOĞRU EĞİMLİ (upsloping) tipte ST segment çökmesi izleniyor.
YUKARI DOĞRU EĞİMLİ (upsloping) tipte ST segment çökmesi miyokard iskemisi için tipik değildir.
Bu hastanın koroner arterleri normaldir.

Daha detaylı EKG için buraya tıklayınız




EKG 12a. Yukarıdaki EKG traseleri, göğüs ağrısı şikayeti olan 63 yaşındaki bir erkeğin Holter kaydından alınmıştır.
Treadmil egzersiz testinde de ST çökmeleri izlenen hastaya koroner anjiyografi yapıldı.
LAD'de tespit edilen %70 darlık stent implantasyonu ile tam açıldı. Cx ve RCA normal idi.

Daha detaylı EKG için buraya tıklayınız



EKG 12b. Yukarıdaki EKG, aynı hastaya treadmil efor testi yapılmadan hemen önce istirahat sırasında kaydedildi.
ST segment çökmesi görülmüyor.

Daha detaylı EKG için buraya tıklayınız



EKG 12c. Yukarıdaki EKG, aynı hastaya ait olup treadmil efor testine başladıktan 3 dakika 46 saniye sonra kaydedildi.
ST çökmeleri ortaya çıktığı için test bu aşamada sonlandırıldı.

Daha detaylı EKG için buraya tıklayınız



EKG 12d. Yukarıdaki EKG, aynı hastaya ait olup treadmil efor testi sonlandırıldıktan 2 dakika sonra kaydedildi.
ST çökmeleri bu aşamada da devam ediyor.

Daha detaylı EKG için buraya tıklayınız




EKG 13. Yukarıdaki EKG, göğüs ağrısı şikayeti olan 55 yaşındaki hipertansif bir kadına aittir.
Koroner anjiyografide her üç koroner arterin distallerinde ciddi darlıklar olduğu tespit edildi.
V4-V6'da 1 mm horizontal ST segment çökmesi var.

Daha detaylı EKG için buraya tıklayınız




EKG 14a. Yukarıdaki EKG, orta derece mitral darlığı olan 46 yaşındaki bir erkeğe aittir.
Bu kişi tamamen asemptomatik olup dispne veya göğüs ağrısı tanımlamamaktadır.
PR interval kısalması ve eşlik eden delta dalgaları açıkca görülüyor: WPW sendromu.
Bu sırada kalp hızı 97/dakika.
Bu hızda, V2-V6 arasında, I ve aVL'de ST segment çökmeleri izleniyor.
III ve aVR'de ise ST segment yükselmesi var.

Daha detaylı EKG için buraya tıklayınız



EKG 14b. Yukarıdaki EKG de aynı kişiye ait olup EKG 14a'dan 1 gün sonra kaydedildi.
Yukarıdaki EKG kaydedilmeden 90 dakika önce hasta 40 mg Propranolol (beta bloker) yuttu.
Propranolol ile kalp hızı yavaşlatılarak mitral kapağın Doppler ölçümlerinin daha rahat yapılması amaçlanmıştı.
Şimdi ritm sinüs bradikardisi olup kalp hızı 42/dakika.
Bu kalp hızında artık ST segment çökmeleri veya yükselmeleri görülmüyor.
EKG 14a'da görülen ST segment sapmaları hıza bağlı idi.
WPW sendromu hastalarında ST segment değişikliklerinin değerlendirirken dikkatli olunmalıdır.
Bilindiği gibi WPW sendromu hastalarında treadmil egzersiz testi (efor testi) tanı açısından güvenilir değildir.

Daha detaylı EKG için buraya tıklayınız




EKG 15a. Yukarıdaki EKG, 62 yaşındaki asemptomatik bir erkeğe aittir.
Böbrek vericisi olması planlanan hastada, nakil öncesi muayene sırasında kaydedilmiştir.
İnferiyorda daha belirgin olan, V4-V6 arasında daha hafif görülen ST çökmesi var.
Hasta göğüs ağrısı tanımlamıyordu. Ancak yine de EKG değişikliği nedeniyle koroner anjiyografi yapıldı,
dominant Cx koroner arterinde %70 diseke darlık tespit edildi ve stent ile tam açıldı.
ST çökmesi horizontal (yatay) olduğu için iskemiyi yani koroner arter hastalığını daha çok akla getirir.

Daha detaylı EKG için buraya tıklayınız



EKG 15b. Yukarıdaki EKG de aynı hastaya ait olup Circumflex (Cx) koroner artere stent implante edildikten sonra kaydedildi.
ST çökmesi kaybolmuş.

Daha detaylı EKG için buraya tıklayınız




EKG 16. Yukarıdaki EKG, diyabetik ve hipertansif olan 74 yaşındaki bir erkeğe aittir.
Koroner anjiyografide Circumflex (Cx)'in obtus dalında ciddi bir darlık ve LAD'de çok sayıda ciddi darlıklar izlendi.
Sağ koroner arter (RCA) normal idi.
V5 ile V6'da belirgin yatay ST çökmesi var.

Daha detaylı EKG için buraya tıklayınız




EKG 17. Kısa süreli bazal çizgi kayması sadece tek bir atım ile sınırlı ST çökmesi izlenimi verebilir.
Aslında bu hastada miyokard iskemisi veya ST çökmesi yok. Bu sadece bir artefakt.
ST çökmesine yol açacak miyokard iskemisinin tek bir kalp atımı ile sınırlı olması ve bir saniye içinde düzelmesi beklenmez.
Bazal çizgi kaymasına bağlı artefakt EKG'nin sol yarısında da görülüyor.

Daha detaylı EKG için buraya tıklayınız




EKG 18. Yukarıdaki EKG, eforla ilgisiz yaygın göğüs ağrıları olan 49 yaşındaki hipertansif bir erkeğe aittir.
EKOkardiyografide septal hipertrofi izlendi.
İnferiyor derivasyonlarda (II, III, aVF) horizontal ST segment çökmesi izleniyor.
Bu hastaya daha sonra koroner anjiyografi yapıldı ve Circumflex (Cx) koroner arterde %90 darlık tespit edildi.

Daha detaylı EKG için buraya tıklayınız





EKGler 19a. Yukarıdaki EKGler, eforla ilgisiz göğüs ağrıları olan 33 yaşındaki bir erkeğe ait.
Bu EKG'ler ambulansta kaydedilmiş.
Sizce bu EKG'de tipik iskemik değişiklikler var mı?



EKG 19b. Yukarıdaki EKG de aynı erkeğe ait olup EKG 19a'dan 4 saat önce, bir hastanede kaydedilmiş.
Bu hastaya daha sonra yapılan koroner anjiyografide sadece koroner arterde yavaş akım izlenmiş.

Daha detaylı EKG için buraya tıklayınız